Column | Voor een dubbeltje op de eerste rang

Aber wir haben es nicht gewusst

Natuurlijk mag je hierheen komen! Als je maar de juiste papieren hebt.
En die papieren krijg je alleen als je al veilig bent.
En je bent pas veilig als je hier bent.
Maar dan ben je illegaal.
Dus dat mag niet.
Logisch toch?

We willen graag geloven dat we goede mensen zijn. Dat onze wetten eerlijk zijn, onze grenzen noodzakelijk, en onze keuzes rationeel. Maar wat als dat beeld vooral onszelf dient?

We schuiven de schuld voor maatschappelijke problemen steeds vaker in de schoenen van de meest kwetsbaren. Vluchtelingen worden afgeschilderd als indringers, terwijl we gemakshalve vergeten waarom ze hier zijn. Alsof oorlog, geweld en instabiliteit spontaan ontstaan. Alsof wij – het Westen – er niets mee te maken hebben.

Maar dat hebben we dus wel! Onze bemoeienis met andere landen, via oorlogen, wapendeals of economische afhankelijkheid, draagt bij aan de omstandigheden waar mensen voor vluchten. Deze mensen komen niet zomaar. Ze komen omdat wij er al waren. Omdat onze belangen, ons geld, en soms onze wapens hun levens ontwrichtten.

Toch weigeren we verantwoordelijkheid te nemen. In plaats daarvan sluiten we onze deuren, plaatsen we mensen in detentie of creëren we papieren drempels die bijna niemand kan nemen. En dan zeggen we dat ze de “legale route” hadden moeten kiezen. Alsof die voor de meesten überhaupt bestaat!

Stel je voor: je huis is kapotgebombardeerd. Je moeder is vermist. Je hebt geen paspoort. Geen geld.
Eerst een afspraak maken bij de ambassade.
O nee, die is gesloten wegens luchtaanvallen.
Dan maar online een visum aanvragen.
O wacht, geen internet.
Of paspoort.
Of ervaring in het invullen van Nederlandse formulieren.
Top, die legale route!

En dan zwijgen we nog maar even over de immense paniek die dan door je heen giert.

Christelijke partijen, die zich graag beroepen op barmhartigheid, ondersteunen intussen beleid dat daar haaks op staat. Wat is er christelijk aan het sluiten van je ogen voor mensen in nood? Het is denk ik een simpele rekensom: als je oorlog helpt creëren in land A, zullen er vluchtelingen moeten worden opgevangen in land B, C, D, en zo verder. Als je ervoor kiest om medeplichtig te zijn aan geweld, zul je ook moeten zorgen dat er iets tegenover staat voor de onschuldige burgers die je daarmee op de vlucht jaagt.

Misschien is dit het grootste probleem: we willen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Economisch profiteren van globalisering, goedkope arbeid en buitenlandse markten, maar geen verantwoordelijkheid nemen voor de keerzijde daarvan. We hebben een grote mond, maar vaak een klein hartje.

En later zeggen we: “Wir haben es nicht gewusst.”
Maar eigenlijk weten we het wel, he?

*